Bijdrage begroting: geen andere taken van het Rijk accepteren zonder passende middelen

Maandag 4 november was het weer tijd voor de begrotingsvergadering. Fractievoorzitter Aimée van der Ham heeft voor Wakker Emmen het woord gevoerd. Hier leest u de volledige bijdrage.

Voorzitter,
 
De begroting 2020. Het moment waar je naar uit zou moeten kijken als raad, het moment waarop je beslist ‘waar gaan we in investeren het komende jaar’.
Helaas zijn we, net als vele gemeenten, genoodzaakt een andere bril op te zetten. Het Rijk past nog steeds trap op- trap af toe, de budgetten BUIG zijn herverdeeld wat voor ons zeer nadelig uitpakt en een forse lagere beschikking OAB zeer recent stelt Emmen voor een uitdaging. Het begrotingssaldo werd ineens 3,5 mln lager en ging van €306.000 positief naar bijna €3,2 mln negatief. Verstandig is wel dat het college de laatste financiële ontwikkelingen en daarmee effecten heeft verwerkt. Hierdoor kunnen we zo snel mogelijk bijsturen en ons richten op een passende oplossing.
 
Voorzitter, kijkend naar het voorstel van het college begrijpen we de keus en inzet. Leuk vinden we het niet. Een generieke maatregel van 2%, de gevreesde kaasschaaf om 2 miljoen te vinden. Dit betekent dus dat alles wat de gemeente uitgeeft (subsidies, investeringen) waar mogelijk met 2% daalt en alles wat de gemeente geld oplevert (OZB, parkeertarieven) 2% meer gaat kosten. We sluiten op voorhand niets uit en het vraagt nadere uitwerking zoals de wethouder in zijn brief aangeeft. We denken graag mee over opties. (We plaatsen hierbij de kanttekening dat er geen stapeling van taakstelling voor organisaties mag ontstaan wat ons betreft.) Een deel van de oplossing zit ook in €1,9 mln minder storten in de algemene reserve, tegelijk moeten we ons weerstandsvermogen wel op peil houden.
Wakker Emmen is altijd geweest voor bevriezing van de lasten voor onze inwoners, helaas moeten we nu een keus maken. We geven hierbij direct aan dat we zien voor welke opgave we staan en een NOOD maatregel nodig is. Komen we gelijk bij het punt ‘waar gaat het dan mis?’ De overgehevelde taken van het Rijk zijn onze bottleneck. We dringen er dan ook op aan om geen andere taken van het Rijk te accepteren als daar geen passende middelen bijkomen. (Bijv. nieuwe wet inburgering, wet verplichte geestelijke gezondheidszorg bij verwarde personen en klimaat).
We blijven staan voor het instant houden van lokale voorzieningen (bijvoorbeeld zwembaden) Niet alles kan maar we zullen in december bij het uitwerken van de kaders ons hard maken voor de directe leefomgeving van onze inwoners.
 
Voorzitter als we kort kijken naar de programma’s hebben we nog een aantal punten die we willen aanstippen.
Inwoners en bestuur. We lezen dat aanpassingen in de interne organisatie gevolgen zal hebben voor de realisatie van ambities en kwaliteit van dienstverlening. Dit terwijl de verwachting is dat in 2020 het aantal complexe vragen van inwoners zal toenemen. Kunt u aangeven waaraan we de veranderende dienstverlening zullen merken?
 
(Economie en werkgelegenheid.) Emmen zet in op duurzame economie, denk aan GZI Next en koppeling onderwijs en werkgelegenheid. Goede bereikbaarheid kan hierbij niet ontbreken en de lobby naar Den Haag op het gebied infrastructuur blijft daarmee ook belangrijk. U spreekt ook over betekeniseconomie. Kan het college aangeven wat we moeten verstaan onder toegevoegde en aantoonbare waarde voor de maatschappij?
 
(Veiligheid.) Emmen is een veilige gemeente en dat willen we zo houden. Nu heeft de politie ook een max aan haar capaciteit. Met de toename van evenementen en FC Emmen in de Eredivisie komt dit ook in zicht. Kunt u aangeven hoe we zorg blijven dragen voor voldoende handhaving en toezicht?
 
(Onderwijs en jeugd.) Over de kosten van jeugdzorg hoeven we het niet te hebben, bekend dat deze zwaar drukken op onze begroting. Als we kijken naar onderwijs is het belangrijk dat iedereen mee kan doen. Wakker Emmen maakt zich daarom zorgen over het feit dat het aantal thuiszitters toeneemt. Lezen we ook goed dat volle klassen leiden tot extra verwijzing naar begeleiding mede om de onderwijsresultaten van school te behalen? Graag een toelichting. Laaggeletterdheid is een belangrijk thema. De problematiek die hiermee gepaard gaat is divers en van invloed op veel terreinen van persoonlijk welbevinden. Het Rijk levert hier ook een bijdrage aan en Emmen Telt mee met Taal wordt voortgezet, erg belangrijk vinden we.
 
Dan het programma Bouwen, wonen en milieu. De Regiodeal die we hebben gesloten levert de komende jaren een grote impuls op de gebieden wonen, werk en welzijn. De energietransitie en het klimaatakkoord hebben we in dit huis al eerder besproken. Belangrijk voor Wakker Emmen is dat het betaalbaar, haalbaar en bereikbaar is. Eigen regie, goede communicatie en draagvlak zijn hierin leidend.
Ook het vraagstuk afval en circulaire economie met hergebruik van grondstoffen is recent aan de orde geweest. We willen opmerken dat de streefwaarden voor het terugbrengen van kg restafval in onze ogen niet haalbaar is met de huidige werkwijze. Bewustwording bij inwoners is belangrijk en volgens Wakker Emmen doen mensen hun best. We willen dan ook geen tunnelvisie ontwikkelen maar met open blik de mogelijkheden voor inzameling en verwerking voor de toekomst bepalen. Wij kijken dan ook uit naar de bijeenkomst in december.
 
Inkomensondersteuning. Hieronder vallen Schulden, armoede, bewindvoering. Allemaal punten waar niemand graag mee te maken krijgt. Emmen zet zich in om hier goede begeleiding in te geven en mensen weer perspectief te bieden. De aanpak Integraal toezicht en Handhaving Sociaal domein levert een bijdrage in zorg en ondersteuning maar voorkomt dat geld niet weglekt maar terecht komt bij inwoners die dat nodig hebben. Wakker Emmen vindt dit een goede zaak.
 
(Openbare ruimte en verkeer en vervoer.) Goed onderhoud van wegen, fietspaden en openbare ruimte verdiend ruime aandacht. Het GVVP wordt niet vernieuwd, we zullen de ontwikkelingen van het bereikbaarheidsakkoord met de provincie goed volgen. Wakker Emmen heeft in juni gevraagd om concrete en effectieve maatregelen te zoeken voor de bestrijding van de Eikenprocessierups. Hoe ver staat het hiermee? Nu lijkt ons de tijd en niet als ze weer actief zijn.
 
(Sport en cultuur.) Een onderscheidende gemeente met een gezondere bevolking. Dat vraagt om goede sportvoorzieningen. Daarom de volgende vraag: hoe zit het met de uitvoering van onze motie uit 2015? Waneer wordt er gestart met de bouw van de sporthal in Emmer-Compascuum? (Geld is al gereserveerd) We lezen ook dat er een nieuwe Cultuurnota komt, waarom kunnen we de huidige niet voortzetten? Voldoet volgens ons goed. De regeling Cultuureducatie met Kwaliteit loopt in 2020 af, wanneer horen we wat dit heeft opgeleverd? Het programma We the North loopt ook in 2020. Kan de wethouder aangeven wat dit heeft opgeleverd en indien het wordt voortgezet is dat dan met landelijke budgetten te dekken? Het CBK staat in de planning om volledig over te gaan naar het Rensenpark in 2022. Waar wordt dit uit bekostigd?
 
(Sociaal Domein.) Een sociale gemeente die oog heeft voor zorg en begeleiding. Daarbij zijn preventie,  uitgaan van eigen verantwoordelijkheid en goede begeleiding onmisbaar. Belangrijk is dat iedereen naar zijn of haar vermogen mee kan doen. We zijn in dit kader erg benieuwd naar de stand van zaken bij De Toegang. Kan de wethouder hier al iets over zeggen? Wat betreft Veilig Thuis. Wakker Emmen vraagt zich af hoe het zit met de financiële positie? In een bijeenkomst werd gesproken over tekorten, bij wie komt die rekening te liggen?
 
Bedrijfsvoering en inkomstenbronnen. De taakstelling die de gemeente zelf had en handen en voeten geeft in het traject ‘meer met minder’. Is er al bekend wat dat oplevert aan besparing? De OZB wordt in het kader van de generieke maatregel eenmalig met 2% extra verhoogd. We hopen uiteraard dat dit volgend jaar niet nodig is voor een sluitende begroting.
 
Voorzitter, afrondend ziet Wakker Emmen dat het college erin geslaagd is een sluitende begroting te krijgen. Dit vraagt wel om door een zure appel te bijten na de reeds uitgeknepen citroen van de wethouder. Hopelijk levert dit dan wel voldoende financiële vitaminen om volgend jaar met een gezonde begroting verder te gaan.
 
Tot zover onze 1^e termijn.